<< | index | >>

Terminologio en (kaj ekster) Esperantujo

Projekciitaj tekstoj de la prelego dum la 49a staĝo de Esperanto France-Est, en Storckensohn, je 20-22.4.2001.

Enhavo

• Bazo pri terminologio
• Terminologia Somera Akademio 2000
• Komparo inter Esperantujo kaj la cetera mondo
• Ĝeneralaj agadoj
• Ĝenerala terminiga alpaŝo
• Projektoj
• Konkludoj

Mi

• konstruisto (konstrufiziko)
• membro de TAKE
• Terminologia Komisiono

Faka komunikado

• fakaj scioj
• signoj
  • lingvo
  • ne-lingvaj signoj
  • pragmatiko

Terminologio ebligas fakan komunikadon.

Sen faka komunikado, ne ekzistas transdono de scioj.

Sen transdono de scioj, ne ekzistas socia elvolviĝo kaj trejnado.

La triangulo aŭ piramido

• objekto
• nocio (konscio kaj abstraktigo)
• signo (termino)
• difino

Terminologio

Estas scienco en kiu oni pristudas

• objektojn, nociojn kaj signojn, kaj iliajn interrilatoj,
• iliajn sistemigajn metodojn.

Kulturaj diferencoj ĉe nocioj

• «dombesto»
• «martelo»
• lernejaj sistemoj
• koloroj

• Eo	De	Cs	En
  iri	gehen	j\'ıt	go
  veturi	fahren	jet	go
  rajdi	reiten	jet	go

Terminologio rilatas al

• filosofio pri scienco --> faka disdivido, interrilatoj
• fakoj kaj sciencoj --> lernolibroj, vortaroj, normoj, klasifikoj
• lingvo kaj aliaj signaj sistemoj --> fakta uzo
• komputilado kaj informscienco --> datumbazoj, laboraj rimedoj
• lingva planado kaj normigo --> terminaroj, vortaroj
• dokumentado kaj informado --> bibliotekoj, katalogoj

Terminologia Somera Akademio 2000

1. bazaj principoj de terminologio
2. terminologia mastrumado per komputiloj
3. trejnado kaj instruado pri terminologio
4. apliko en tradukadoj kaj komputilaj programoj
5. ontologio

Terminologia Somera Akademio 2000

• finnoj [Nokia kaj Ministerio pri agrikulturo]
• kimro
• sudafrikanoj [11 oficialaj lingvoj]
• irananoj
• koreanoj [de entreprenoj]
• usonanoj [programado, hispana kaj angla]
• kolombianoj [instruisto]
• esperantistoj

Aplikoj

• aŭtoritatoj (juraj terminoj kaj lingva politiko)
• entreprenoj (ena kaj ela komunikado)
• «artefarita inteligenteco» kaj ontologio
• katalogigo de la interreto
• komputilaj programoj («internaciigo» kaj «asimiligo»)

Esperantujo kaj la cetera mondo

• okcidento kaj oriento [emo labori terminologie, videblas en kaj ekster E-ujo]
• malmultegaj lingvoj havas riĉan fakan vortaron
• multaj lingvoj malpli riĉas ol Esperanto [UEA-katalogo 50 «terminaroj»]
• preskaŭ ĉiuj lingvoj malpli riĉas ol la Angla
• ĉiu lingvo kapablas! [riĉeco dependas de uzo]
• profesieco [labori laŭ normoj], rimedoj [70% Multiterm; plentempaj laborantoj] kaj organizaĵoj [TEC/UEA, fakaj asocioj/ ISO, ...]
• publika akireblo
• universitataj studoj [esploritaj noci-sistemoj uzeblas por alia lingvoj]
• Eugen Wüster kaj Ernest Drezen

Ĝeneralaj agadoj

• kunordigado [reto de fakuloj, distribuo de rimedoj, intera informado]
  • UEA
    • InfoTerm, ISO/TC37
    • kunvenoj dum UK
    • terminologio-l@yahoogroups.com
  • fakaj asocioj
  • individuoj
    • Rüdiger Eichholz (Pekoteko, >1977)
    • Bernhard Pabst (revuo Terminoteko, 1991--1996)
    • STEB/Eventoj (http://www.eventoj.hu/steb)
    • Wera Blanke (TEC)
    • Jan Werner
• terminaraj projektoj
• vortaraj projektoj
• fontoj \beginitemize
• Internacia Esperanto-Biblioteko en Vieno
• katalogoj (UEA, interreto)
• fakaj/sciencaj revuoj
• lernolibroj, artikoloj, ktp \enditemize
• trejnado
  • Terminologia gvidilo, Heidi Suonuuti, 1998
  • Terminologia kurso, Jan Werner, 1986
• normoj
  • ISO/CD 704, Terminologia laboro --- principo kaj metodoj
  • ISO 860:1996, Internacia harmoniigo de nocioj kaj terminoj
  • ISO/DIS 1087-1: Terminologia laboro --- terminaro
  • ISO 12620: Elektronikaj helpiloj en terminologio --- datumelementaj kategorioj
  • ISO 12200: Elektronikaj helpiloj en terminologio --- interŝanĝo

Projektoj

Terminaroj:

• Jan Werner: terminaro pri betono
• AEK: astronomia terminaro
• Lexicon sylvestre, 1995
• UIC Railway Dictionary, 1997.

Vortaroj:

• Wolfram Diestel: Reta Vortaro
• PIV 2

Terminaro pri betono

• kunordiganto: Jan Werner (cz)
• komisiono: Dorde Obradović (sl), Josef Trojan (cz), Włodziemirz Wesełowski (pl), Willi Brandenburg (de), Fabien van Mook (nl).
• komenco: februaro 2000
• metodo: perpoŝta diskutado laŭ propono de Jan Werner
• interreto: www.purl.org/net/take-tk/
• kromefikaj artikoloj:
  • Elementoj de portaj konstru-elementoj, Jan Werner, okt. 2000
  • Terminiga procedo en Esperanto, Jan Werner, nov. 2000

Ĝenerala terminiga alpaŝo

• [1.] organizado
  • 5--8 fakuloj
  • trejnado
  • kolekto de tekstoj kaj fontoj
  • limigo [de fako kaj lingvoj]
• [2.] strukturado
  • identigado de terminoj, nocioj kaj difinoj el fontoj
  • starigo de noci-sistemo
• [3.] difinado de nocioj
  • citado de fontoj
  • evito de eraroj
• [4.] elekto de termino
  • akceptebleco [evitenda, malnova, neologisma, ...]
  • ekvivalenteco [ankaŭ: pluropaj kontaŭ unuopaj vortigsoj]
  • tradukoj
• [5.] prezentado de terminaro

Astronomia terminaro

• teamo:
  • Wolfram Diestel (de): VoKo-estro
  • Michiel Meeuwissen (nl): disponigas servilon
  • Helio Jaques (br): \ĉefa motoro
  • Johano Rapley (gb/fr): iniciatinto
  • Lars Sözüer (de): te\ĥniko
  • Alex Mikishev (il)
  • Alex Carciofi (br)
  • Marco Trevisan (es)
  • Nakamura Daishin (jp)
  • Hanna Cayzac (pl/fr)
  • David Galad\'ı-Enriquez (es)
  • Andrzej Cwalinski (pl)
  • David Koch (us)
  • László Garamvölgyi (hu)
  • Donald J. Harlow (us)
• komenco: 2000
• metodo: interrete, per xml
• interreto: http://www.esperanto.org/AEK
• amplekso: ĉ. 1500 terminoj (24 lingvoj)

Komputilaj rimedoj

• simpla strukturo:

  nocio-numero: 100
  supernocio: 99
  difino eo: cemento fabrikita el portlanda silikata klinkero, al kiu estas permesate almiksi nur ingredienton por reguli la solidiĝon (gipsoŝtonon k.s.)
  fonto: ....
  esprimo eo: portlanda cemento
  esprimo en: Portland cement
  esprimo de: Portlandzement [vi]
  esprimo cs: portlandský cement [vi]
  esprimo nl: portlandcement [ne]
  historio: 2000-02: JW. 2000-08-25: FvM, nl-a traduko.

• moderna rimedo: xml (ISO 12620, ISO 12200)
• kromsignoj: Unikodo
• plej gravas:
  • simpleco
  • sen forma ambiguo
  • sendependeco de komputila programo aŭ mastruma sistemo
  • klara instrukcio
• Multiterm de Trados [70%]

Konkludoj

[profitu de aliaj; ne reinventu la radon]

• terminaro estu ordigita laŭ nocia sistemo
• uzu internaciajn normojn por terminaj datumbazoj
• uzu internaciajn normojn por terminologia laboro
• noci-sistemo varias laŭ kulturo
• uzu jam publikigitajn noci-sistemojn
  • internacia normo
  • finstudaj kaj doktorigaj tezoj
• interkultura studo povas utili por internacia lingvo
• publikigu kaj kopipermese disponigu viajn rezultojn al aliaj terminologoj, kaj en la interreto

<< | index | >>

Reen al mia hejmpaĝo aŭ al tiu de TAKE-TK.

© Fabien van Mook